Misschien denk je bij Tsjechië vooral aan ‘klassieke’ beelden: oude burchten, barokke chateaus, lieflijke landschappen… Maar er zijn in Tsjechië ook genoeg plekken voor liefhebbers van moderne architectuur en bijzonder design. Zo bezocht ik in Pilzen bijzondere interieurs in Pilzen en in Brno een villa die zijn tijd ver vooruit was. En wat denk je van de bijzondere televisietoren Ještěd? Hieronder lees je er meer over.
- Hier vind je mijn Top 10 met mooiste plekken in Tsjechië
- Bekijk hier wat je kunt doen in Tsjechië (of haal alle info in huis met deze reisgidsen over Tsjechië)
- Kijk hier voor adresjes om te overnachten in Tsjechië
- Lees hier over de mogelijke routes naar Tsjechië
- Hier verzamel ik de mooiste reizen naar Tsjechië van verschillende reisorganisaties en hier zet ik actuele kortingen en gratis extra’s bij elkaar
Adolf Loos-interieurs in Pilsen
Tijdens mijn stedentrip Pilsen bezocht ik de interieurs van de in Brno geboren architect Adolf Loos (1870-1933), die wordt gezien als een van de meest vooraanstaande architecten van de 20ste eeuw. Hij hield van simpel en functioneel en zei zelfs: “Ornament is a crime.” Loos was mede-oprichter van de moderne en pure architectuur, met als belangrijkste kenmerken eenvoud, kubisme, het ontbreken van decoratie en het gebruik van materialen van hoge kwaliteit.
Loos woonde van 1907-1910 en van 1927-1932 in Pilsen. Tijdens deze periodes heeft hij luxe wooninterieurs voor rijke Joodse families ontworpen, waarvan er acht bewaard zijn gebleven. Daarvan zijn er vier aan de hand van foto’s in de oude staat teruggebracht en opengesteld voor bezichtiging tijdens een rondleiding: de appartementen van de families Vogel, Kraus en Bummer en het echtpaar Semler.
In het Semler-appartement aan de Klatová-straat 110 is een uniek werk van Loos te bewonderen: het ‘raumplan’. Dit wil zeggen dat Loos woningen niet opdeelde in verdiepingen, maar de ruimtes zag als één doorlopend geheel, waarbij elke ruimte een andere hoogte heeft.
Villa Tugendhat in Brno
Tijdens een stedentrip Brno kom je vanzelf veel functionalistische gebouwen tegen. Vooral in de luxe buitenwijk van Brno vind je overal de eenvoudige schoonheid uit de jaren 20 en 30 van de twintigste eeuw.
In 1928 had Brno het modernste en grootste tentoonstellingsterrein van Europa. Ook in Brno staat Villa Tugendhat, een staaltje moderne architectuur dat zijn tijd ver vooruit was. De woning wordt beschouwd als het belangrijkste vooroorlogse werk van de architect Ludwig Mies van der Rohe. Samen met het Brno Exhibition Center vertegenwoordigde Villa Tugendhat de nieuwe identiteit van Tsjechoslowakije; een samenleving die in het teken stond van moderne ideeën en technologische vooruitgang. De kosten voor de bouw van Villa Tugendhat waren net zo hoog als die van dertig eengezinswoningen.
Villa Tugendhat was een huwelijksgeschenk voor Greta Weis en Frits Tugendhat. Maar het Joodse echtpaar woonde er maar acht jaar. In 1938 moesten ze vluchten voor de nazi’s, die zich vervolgens in de villa vestigden. Tot 1945 was de villa in gebruik door de Duitse geheime staatspolitie. Door een bomexplosie raakte de villa ernstig beschadigd en toen het Rode leger met paarden en al zijn intrede deed in het huis, raakte het nog meer in verval. Later werd het een revalidatiecentrum en in 1969 werd de villa uitgeroepen tot nationaal cultureel erfgoed. In 2001 werd Vila Tugendhat zelfs uitgeroepen tot UNESCO-werelderfgoed.
Tegenwoordig is de villa toegankelijk voor bezoekers – je kunt dan het beste wel ruim van tevoren reserveren. Ook vinden er regelmatig politieke bijeenkomsten plaats. Een historisch voorbeeld hiervan was de bijeenkomst van de Tsjechische premier Václav Klaus en de Slowaakse premier Vladimír Mečiar op 26 augustus 1992. Zij ondertekenden toen in Villa Tugendhat de overeenkomst om Tsjechoslowakije te verdelen in Tsjechië en Slowakije.
Zlín
Zlín ken je misschien wel uit Wie is de Mol? in Tsjechië. Deze stad in Moravië is nauw verbonden met een van de belangrijkste economische spelers in de geschiedenis van Tsjechië: Tomáš Bat’a. Hij zette een schoenenfabriek op en deze groeide uit tot een onderneming die wereldwijd zeer succesvol was.
Bata’s succes in de schoenenindustrie drukte een stempel op zijn woonplaats Zlín. In 1923 werd Bata zelfs burgemeester van de stad. Hij ging toen uniforme functionalistische huizen bouwen en veranderde de infrastructuur in Zlín om die te laten aansluiten bij de eisen van een industriële stad. Zo werden er ongeveer anderhalf duizend gezinswoningen, speeltuinen, winkels, scholen, een ziekenhuis en een bioscoop (destijds de grootste van Midden-Europa) gebouwd. In het tweede helft van de jaren ’30 had Zlín zelfs het hoogste gebouw van Europa: Builing NO. 21 oftewel ‘Bata’s Skyscraper’, met een kantoor dat dankzij een grote lift van de ene naar de andere verdieping verplaatst kon worden om zo effectief mogelijk leiding te kunnen geven over de werkzaamheden.
In Nederland werd in 1922 de eerste Bata-winkel geopend. Bata liet ook schoenenfabrieken bouwen in het buitenland, zoals in het Brabantse Best. Net als in Zlín werden hierbij functionele huizen gebouwd voor de medewerkers. Deze wijk van Best staat dan ook bekend als Batadorp.
Televisietoren Ještěd
De televisietoren Ještěd is het meest iconische gebouw van Noord-Bohemen en hét symbool van het IJzergebergte. Deze bijzondere constructie staat op 1012 meter hoogte, op de top van de berg Ještěd. In 1963 brandde de voormalige berghut die daar stond af en twee jaar later werd begonnen met het nieuwe gebouw. Architect Karel Hubáček kreeg de opdracht en hij ontwierp een hyperboloïde gebouw van 100 meter hoog met een tv-zender, een hotel en een panoramarestaurant erin. Het was nou niet bepaald een communistisch ontwerp en sommige Tsjechen zagen Ještěd als symbool voor revolutie en de hoop op vrijheid.
In 1969 kreeg het gebouw de Auguste Perret-prijs voor innovatieve toepassing van technologieën in de architectuur, de belangrijkste prijs ooit toegekend aan een Tsjechische architect. In 2000 werd de toren benoemd tot Constructie van de 20ste eeuw en in 2006 werd het verklaard tot nationaal monument. In 2012 werd begonnen met een grootschalige renovatie, waarbij de vereniging JEŠTĚD 73 in het leven is geroepen. Deze vereniging wil de oude glorie van het Ještěd-gebouw doen herleven en et terugbrengen naar de staat zoals die was toen het gebouw in 1973 voor het publiek werd geopend. De eetzaal en sommige slaapkamers zijn al gerenoveerd. Je kunt Ještěd wandelend of met een kabelbaan bereiken.
Waterkrachtcentrale Dlouhé Stráně
Tot slot een bouwwerk in een heel andere categorie: een enorm stuwmeer van 15 hectare. Het ligt in het hart van het Jeseniky-gebergte in Noordoost-Tsjechië, boven op de bergtop Dlouhé Stráně en past precies op de vlakke bergtop op een hoogte van 1350 meter. 500 meter lager ligt nog een reservoir. Samen vormen deze twee bassins de waterkrachtcentrale van Dlouhé Stráně, de op twee na grootste waterkrachtcentrale ter wereld. De bouw van deze bijzondere installatie begon al in het communistische tijdperk. Hij levert een belangrijke bijdrage aan het voorzien in de wisselende behoefte aan elektriciteit tussen dag en nacht. De centrale van Dlouhé Stráně is in 2005 uitgeroepen tot een van de zeven wonderen van Tsjechië.
Ben je ook een vakantie in Tsjechië aan het plannen? Dan kan deze reisgids Tsjechië heel handig zijn.
Deze blogpost kan affiliatelinks bevatten. Als jij via zo’n link iets koopt of boekt, krijg ik een kleine vergoeding. Dit gebeurt anoniem en kost jou niets extra’s. Samenwerkingen en affiliatelinks stellen mij in staat om deze website te onderhouden en jou van informatie te blijven voorzien. Meer hierover lees je in mijn disclaimer/privacyverklaring.
