Zoals ik al schreef is Pilsen (Plzeň) in Tsjechië de ideale stedentrip als je van bier houdt. Maar ook als je het bier buiten beschouwing laat, is Pilsen een leuke stad om een dag of twee door te brengen. Je zou Pilsen bijvoorbeeld als uitstapje vanuit Praag kunnen bezoeken. Je bent er in 1 uur en 10 minuten met de trein vanuit Praag. Als je met de auto naar Pilsen komt, kun je gunstig parkeren in parkeergarage Rychtářka. Van daar loop je zo naar het centrum voor deze wandeling langs bezienswaardigheden in Pilsen. Bovenden is Pilsen ook bereikbaar met NS International.
- Hier vind je mijn Top 10 met mooiste plekken in Tsjechië
- Bekijk hier wat je kunt doen in Tsjechië (of haal alle info in huis met deze reisgidsen over Tsjechië)
- Kijk hier voor adresjes om te overnachten in Tsjechië
- Lees hier over de mogelijke routes naar Tsjechië
- Hier verzamel ik de mooiste reizen naar Tsjechië van verschillende reisorganisaties en hier zet ik actuele kortingen en gratis extra’s bij elkaar
Náměstí Republiky (Plein van de Republiek)
Dit plein is dé logische plek om te beginnen als je in Pilsen bent aangekomen. En op de een of andere manier kom je er ook altijd weer terug. Toen ik er was, stond er een kerstmarkt op het plein – en op zaterdag een boerenmarkt. Maar je vindt er ook meerdere bezienswaardigheden. Wat denk je bijvoorbeeld van al die gevels? Volgens mijn gids in Pilsen zijn alle bouwstijlen hier zo’n beetje vertegenwoordigt – het plein is een soort encyclopedie van de architectuur.
Sint-Bartholomeüskathedraal (katedrála sv. Bartoloměje)
Midden op het plein staat de Sint Bartholomeuskathedraal. Toen ik in Pilsen was, was de kerk gesloten voor renovatie. Maar de toren was wel open. Als je niet terugschrikt voor het beklimmen van ‘een paar’ trappen, kun je hier Pilsen van boven bewonderen. De gevels van de huizen rondom het plein zien er met hun pastelkleuren zo mooi uit!
Eenmaal weer met beide benen op de grond moet je zeker ook even rondom de kerk lopen. Zo kom je een hek tegen met engelenhoofdjes erop, waarvan er eentje helemaal glimt omdat het geluk brengt om die met je linkerhand aan te raken. En kun je ook de handen vinden die de stoeprand omhoog lijken te willen duwen?
Stadhuis en pestzuil
Ook aan dit plein staat het stadhuis. Loop hier rustig even binnen, want op de begane grond vind je een maquette van Pilsen zoals het er vroeger uitzag. Naast het stadhuis zit Visit Pilsen (mocht je nog informatie nodig hebben over de stad of de omgeving) en voor het stadhuis staat de pestzuil, een monument als dank voor een relatief milde pestepidemie.
Marionettenmuseum (Muzeum Loutek)
Aan de andere kant van het plein is het Marionettenmuseum gevestigd. Poppenspel was en is een oude en belangrijke traditie in Tsjechië en in dit museum kun je marionetten vanaf 19e eeuw bewonderen.
Oorspronkelijk was het bespelen van marionetten iets voor de onderste laag van de bevolking. Arme, ongeletterde mensen maakten hun eigen poppen en speelden daarmee sprookjes en verhalen waarin steeds dezelfde figuren voorkwamen, zoals prinsen en prinsessen, koningen en koninginnen, ridders, de duivel en Kašpárek, die eruit zag als een soort nar.
In een tijd van tv’s, bioscopen, YouTube en games is het misschien moeilijk voor te stellen, maar de bewegende poppen hadden vroeger echt iets magisch. Langzamerhand kwamen er, naast de bekende figuren, ook poppen bij die mensen uit andere werelddelen lieten zien, of exotische dieren. Daarnaast kwamen er ook elementen uit de Tsjechische geschiedenis, literatuur en cultuur (bijvoorbeeld volksdansen) bij. Zo groeide het marionettenspel in de loop der eeuwen steeds meer uit tot een echte kunst, die je ook nu nog op academisch niveau kunt studeren.
Op de bovenste verdieping van het museum zijn moderne poppen te zien van Divadlo (theater) Alfa. Ook heeft het museum een ruimte met een podium, poppentheater en handpoppen en marionetten om zelf mee aan de slag te gaan. Dan voel je meteen ook dat het behoorlijk zwaar moet zijn om zo’n marionet een hele voorstelling vast te houden.
Wie je zeker even moet opzoeken in het museum, zijn Spejbl en Hurvinek van Josef Skupa. Dit zijn de beroemdste poppen in Tsjechië en ze komen uit Pilsen. Zo beroemd, dat je er later in deze stadswandeling door Pilsen nog een standbeeld van tegenkomt. In Praag is zelfs een poppentheater naar ze genoemd.
Zin in koffie of trek gekregen? Aan dit plein liggen ook Fellini en Comix. Je vindt ze in deze post over eten en drinken in Pilsen.
Loop nu de straat in die Solná heet. Vergeet niet omhoog te kijken, want ook hier vind je weer mooie gevels. Aan het einde van Solná kom je vanzelf uit bij een drukke straat. Als je het Patton Memorial Museum wilt bezoeken of het Moderne Theater wilt bekijken, moet je hier even oversteken. Zo niet, dan kun je aan deze kant van de weg blijven en linksaf slaan richting de…
Grote Synagoge
Ongeveer tegenover deze synagoge en bij het Grote Theater begint het…
Stadspark van Pilsen
Deze groenstrook is aangelegd op de plek waar vroeger de stadsmuren stonden. Die werden op een gegeven moment gesloopt om ruimte te maken voor de groeiende stad. Nu vinden we dat misschien zonde, maar vroeger was dat juist heel modern om te doen. Als een stad of dorp nu nog steeds stadsmuren heeft, komt dat vaak omdat het in de Middeleeuwen een belangrijke plek was, maar later niet meer zo. Daardoor was er minder noodzaak om te groeien en konden de stadsmuren blijven staan. Zo niet in Pilsen dus!
Blijf de groenstrook volgen. Het is hier prettig wandelen. Links en rechts zie je allerlei statige gebouwen staan. Ook kom je langs de enige oude stadspoort die is overgebleven.
West-Boheems Museum
Op de plek waar het stadspark een bocht naar links maakt, staat het West-Boheems Museum. Hoewel ik maar weinig tijd had om dit museum te bezoeken, stond ik echt versteld van de enorme collectie. Zo vind je hier:
- De grootste middeleeuwse wapencollectie in Midden-Europa met wapens uit de 14e tot de 17e eeuw
- Functionele kunst van keramiek, glas en metaal uit Tsjechië en de rest van de wereld
- Een archeologische afdeling
- Moderne fotografie en glaskunst
- Een afdeling over de geschiedenis van de regio Pilsen en Starý Plzenec, waar Pilsen ooit begon
Verder door het stadspark
Hier kom je twee bekenden tegen uit het Marionettenmuseum bij Hotel Continental: de poppen Spejbl en Hurvinek.
Vergeet ook niet even achterom te kijken naar deze muurschildering. Hierop zie je allerlei bekende figuren uit de Tsjechische geschiedenis, zoals Emil Škoda, Bedřich Smetana, keizer Frans Jozef (die gek was op het bier uit Pilsen) en hussietenleider Jan Žižka. Wat de kameel daar doet, heb ik je al verteld in mijn verslag van mijn bezoek aan Purkmistr.
Het gebouw met de trapgevel waar je na de muurschildering langs loopt, is een oude slagersmarkthal, waar nu een galerie is gevestigd.
Watertoren
je bent nu bij de oude watertoren, waar je een (piepklein) museum over Emil Škoda kunt bezoeken op basis van een vrijwillige bijdrage. (Laat je niet in de war brengen: bij Galerie & Tattoo Vetengl zit je goed.)
Emil Škoda werd geboren in 1839 en had rijke ouders die wilden dat hij arts werd. Maar hij wilde de technische kant op en ging technische bedrijfskunde studeren in Duitsland. Daarna maakte hij een wereldreis, om in 1866 weer terug te keren naar Pilsen. Daar kocht hij in 1869 met geleend geld van de familie een fabriek, die hij Škoda Pilsen noemde en waar hij onder andere turbines produceerde. Binnen korte tijd groeide hij van 40 naar 4000 werknemers. Na de dood van Emil nam zijn zoon de bedrijfsleiding over.
WO I
In WO I produceerde het bedrijf wapens voor Oostenrijk-Hongarije, maar toen na de oorlog (even) niemand meer op wapens zat te wachten, werden dat treinen, stoomauto’s en elektrische auto’s. De eerste president van Tsjecho-Slowakije, Masaryk, heeft nog in zo’n auto gereden. Later werd voor de auto’s een aparte dochteronderneming opgericht in Mladá Boleslav. ‘Gewone’ auto’s van Škoda zijn dus nooit in Pilsen gemaakt. Die komen uit Mladá Boleslav en vallen inmiddels onder Volvo.
WO II
Tijdens WOII werden onder leiding van de jongere broer van Göhring tanks gemaakt in de fabriek, die echter in Rusland hopeloos vast kwamen te zitten in de modder. Tegen het einde van de oorlog vielen de Amerikanen de fabriek aan en uiteindelijk werd Pilsen door Patton bevrijd.
Communisme en socialisme
Onder het communisme werd de fabriek genoemd naar Lenin (ZVIL: Závody V. I. Lenina). In 1965 werd de naam weer gewoon Škoda. Onder het socialisme, toen in Mladá Boleslav inmiddels de Felicia’s en Fabia’s van de band rolden, werden in Pilsen trams en bussen geproduceerd. Nog steeds worden in Pilsen trolleybussen gemaakt en die worden gewoon op straat getest. Als bestemming staat er dan de stad op waarvoor de bus is bestemd. Het kan dus zijn dat je een bus ziet rijden met bestemming Boston of Chicago 🙂
Wist je trouwens dat het logo van Škoda bestaat uit een pijl (staat voor snelheid), een cirkel (staat voor eenheid) en vleugels (staan voor welvaart)?
Ondergrondse gangen van Pilsen
Ga nu rechtsaf waar je deze opvallende gevels ziet.
Je bent hier bij het biermuseum, maar ook bij de toegang tot het ondergrondse gangenstelsel van Pilsen. Dat begon ooit als ijskelders waar grote blokken ijs werden opgeslagen. Daarna werd het steeds verder uitgebreid om eten en drinken op te slaan. Bars waren er niet: dat is een gerucht. Maar er lag wel bier, dus het zou kunnen dat daar wel eens van gesnoept werd. Verder werden de ondergrondse gangen gebruikt om te schuilen, stiekem boodschappen over te brengen en om toegang te hebben tot drinkwaterbronnen. Dit alles kwam goed van pas tijdens de belegeringen, die Pilsen als tweede stad na Praag nogal eens moest doormaken. Slechts één keer lukte het om de stad ook daadwerkelijk in te nemen en volgens mijn gids moet dat wel met hulp van binnenuit zijn geweest.
Tijdens een wandeling door (een deel van) de ondergrondse kom je onder andere houten waterleidingen (waterbestendig gemaakt met het bloed van jonge ossen), kanonskogels en een groot waterrad tegen.
Toe aan een pauze? Hier vind je ook Senk na Parkanu (zie de post over eten en drinken in Pilsen).
Vanaf hier kun je ook goed lopen naar de brouwerij van Pilsner Urquell voor een rondleiding.
En dan blijven er nog twee bezienswaardigheden in Pilsen over die een beetje buiten deze stadswandeling vallen…
Interieurs van Adolf Loos
Als je geïnteresseerd bent in interieurdesign, is het zeker de moeite waard om een rondleiding door enkele van de interieurs van Adolf Loos in Pilsen te boeken. Deze architect (1870-1933) maakte heel opvallende interieurs voor rijke Joodse families in Pilsen. Met opvallende kleuren en geometrische patronen, allemaal verschillende soorten stoelen (die soms ook zelfs persoonlijk op maat gemaakt werden), tafels en lampen en in de wanden weggewerkte kastjes en fotolijstjes.
Er zijn drie verschillende rondleidingen:
- Appartementen van de families Kraus (met veel marmer en spiegels aan de wanden en een werkkamer met blauw ruitjesbehang) en Vogl (met replica’s van de oorspronkelijke meubels)
- Huis van de familie Brummel
- Huis van de familie Semler
Ik volgde de eerste rondleiding en kreeg onderweg van het ene naar het andere appartement ook nog de prachtige gevelversiering op Nerudova 10 te zien.
Techmania
Techmania is een science center en planetarium waar ik me binnen de kortste keren weer kind voelde en alles wilde uitproberen. Het gebouw, op het terrein van de Škoda-fabriek, staat vol met interactieve activiteiten waarmee je aan den lijve ondervindt wat bijvoorbeeld magnetisme, zwaartekracht en optische illusies teweeg kunnen brengen. Direct tegenover het science center staat het planetarium. Maar er is ook plek voor kunst van David Černý en een stukje geschiedenis in de vorm van een oude trolleybus en twee locomotieven, waarvan er één ook echt in dit gebouw is gemaakt. Echt een leuk en interessant uitje voor alle leeftijden!
Ik hoop dat ik je zo een goede indruk heb gegeven van wat er allemaal te doen en te doen is in Pilsen – en waar. Meer informatie vind je op de website van Czech Tourism en de website van Visit Pilsen.
Meer van Pilsen zien? Bekijk deze video die ik maakte tijdens mijn bezoek. Je kunt je dan meteen abonneren als je geen nieuwe reisvideo’s over Tsjechië wilt missen.
Ben je ook een vakantie in Tsjechië aan het plannen? Dan kan deze reisgids Tsjechië heel handig zijn.
Ik werd uitgenodigd om Pilsen te bezoeken voor Stralend Tsjechië.
Deze blogpost kan affiliatelinks bevatten. Als jij via zo’n link iets koopt of boekt, krijg ik een kleine vergoeding. Dit gebeurt anoniem en kost jou niets extra’s. Samenwerkingen en affiliatelinks stellen mij in staat om deze website te onderhouden en jou van informatie te blijven voorzien. Meer hierover lees je in mijn disclaimer/privacyverklaring.